جراي طرح جابر در مدرسه هاي ابتداي

چگونه یک پروژه علمی را انجام دهیم

شروع

1- یک دفتر یادداشت تهیه کنید

این دفتر ، دفتر کارنمای پروژه نامیده می شود . در این دفتر وقایع و اتفاقات مربوط به پروژه را یادداشت خواهید کرد . دفترکارنما مسیر حرکت شما را ازآغاز تا پایان نشان می دهد ( موضوعی که به ویژه برای بازدید کنندگان از پروژه شما اهمیت دارد).



· یادداشت کردن را از زمانی آغاز کنید که جستجوی موضوع پروژه را شروع می کنید .

اتفاقات را به صورت روزانه یادداشت کنید و هر مطلبی را که وارد دفتر می کنید تاریخ گذاری نموده و بنویسید که چه قدر وقت صرف آن کرده اید .
نتایج آزمایشات ، فهرست مواد مورد استفاده ، یادداشت های مربوط به تحقیق زمینه ای و مشخصات منابع مورد استفاده را به دقت در آن ثبت کنید .
هر مشکلی را که در جریان کار با آن مواجه می شوید یادداشت کنید .
راه حل هایی را که برای غلبه بر مشکلات به کار گرفته اید یادداشت کنید .
در صورت نياز از مراحل مختلف پروژه خود عکس بگیرید تا بتوانید یک گزارش تصویری از تلاش هایتان را به دیگران نشان دهید .( اختياري )
تحقيق زمينه اي : منظور از تحقيق زمينه اي مراجعه به منابع اطلاعاتي و جمع آوري اطلاعات مورد نياز براي انجام پروژه علمي است . اين فعاليت از اجزاي ضروري انواع پروژه علمي مي باشد .

2-عناوين مختلف را کنکاش کنید و با نیروی فکرتان یک موضوع جدید برای پروژه خود بسازید ( از عناوين كلي سوالاتي جزئي براي پروژه خود استخراج كنيد )

به چه چیزهایی علاقه دارید ؟ ورزش ، رایانه ، حیوانات ، غذا ، ساخت اشیا ... و غیره . به کدام یک از شاخه های علم علاقمند هستید ؟

گیاهان ( گیاه شناسی )

قارچ ها ، باکتری ها ( میکروب شناسی )

جانوران ( جانور شناسی )

بدن انسان ( کالبدشناسی )

الکتریسیته ، جاذبه ، نیرو ، نور (فیزیک )

مواد شیمیایی ، اسیدها و بازها ( شیمی )

حافظه ، خیال ، آموزش ( روانشناسی )

آتشفشان ها ، سنگ ها ، آب و هوا ( زمین شناسی )

نگاه به کتابهای درسي ، علمی ، دایره المعارف ها و سایت های علمی می تواند در پیدا کردن موضوع پروژه به شما کمک کند .

3- نوع پروژه خود را مشخص کنید

3-1- جمع آوری( کلکسیون ) همراه با طبقه بندی

پروژه جمع آوری شامل مجموعه ای از اشیاء می شود که بر اساس شباهت ها و تفاوت ها گروه بندی شده و برچسب خورده باشند. جمع آوری می تواند پروژه خوبی برای دانش آموزان پایه های اول و دوم باشد.

نمونه هایی از پروژه های جمع آوری :

پرها

دانه های انگور

تکه های پوست درختان

پوسته های تخم پرندگان

عدسی ها

لانه های خالی حشرات

فسیل ها

برگ ها

ریشه ها

.

.

نکته :

طبقه بندی یک مجموعه را به سه طریق می توان انجام داد :

الف- طبقه بندی براساس شباهت ها و تفاوت های ظاهری ( مثال : طبقه بندی مجموعه ای از سنگ ها به دوگروه صاف و ناصاف )

ب- طبقه بندی براساس نوع کاربرد ( مثال : طبقه بندی گیاهان از لحاظ کاربرد به سه گروه دارویی ، خوراکی و صنعتی )

ج - طبقه بندی بر اساس نوع عملکرد ( مثال : طبقه بندی تصویر در آینه ها و عدسی ها به حقیقی و مجازی )







3-2- نمایش علمی

در نمایش علمی دانش آموز اطلاعات مربوط به موضوع انتخابی خود را از منابع اطلاعاتی یا از طریق مشاهده مستقیم گرد آوری نموده و آنها را در یکی از قالب های تحقیق ، مدل و یا نمایش به بازدید کنندگان ارائه می نماید . ویژگی مشترک پروژه هایی که در این سه قالب قرار می گیرند این است که در همه آنها از حقایق و دست آوردهای علمی کشف شده استفاده شده و انجام آزمایش و دستکاری در متغیرها توسط دانش آموز ، در تولید این اطلاعات نقشی نداشته است . در عین حال همین ویژگی مهمترین تفاوت نمایش علمی با آزمایش محسوب می شود .

در پروژه تحقیق دانش آموز به نمایش اطلاعات مکتوب و تصاویر بسنده می کند اما در پروژه های مدل و نمایش علاوه بر ارائه اطلاعات مکتوب و تصاویر ، دانش آموز سعی می کند با استفاده از اشیاء چگونگی و چرایی ساختمان وعملکرد آنها را برای بازدید کنندگان نمایش دهد .

3-2-1 مدل ( ساخت نمونه )

پروژه مدل سازي شامل ساخت اشیاء براي توضيح چرايي یا چگونگي ساختمان آنهاست . در این نوع پروژه دانش آموز مدلی از یک شی ء را ساخته و نمایش می دهد و یا کاربرد آن را شرح می دهد. اگر دانش آموز قادر به ساخت مدل نباشد ، می تواند از پوستر یا نقاشی استفاده نماید . مدل ها کمک می کنند تا با ساختمان اشیا بهتر آشنا شویم : اشیای خیلی کوچک ( مثل ملکول ها ) ، اشیای خیلی بزرگ ( مثل ساختار درون زمین یا ساختار منظومه شمسی ) اشیایی که به سادگی در دسترس نیستند ( مثل اندام ها و دستگاه های درون بدن ) و یا وسایلی که افراد به ندرت شانس دیدن آنها را پیدا می کنند ( مثل یک فضا پیما یا یک پل معلق ) به علاوه ، بعضی مدل ها قادر به کار هستند و علاوه بر توضیح چرایی و چگونگی ساختمان شیء مورد نظر کارکرد آن را هم نمایش می دهند . کارکرد صحیح ، انطباق با حالت اصلی ، سهولت کاربرد و اقتصادی بودن از جمله مواردی است که باید در ساخت مدل ها به آن ها توجه کرد . مدل ها را می توانید به صورت مولاژ ، برش ، ماکت و یا قادر به کار بسازید .

مثال :

شاید شما بخواهید مدلی از یک پل را با چوب کبریت یا چوب بستنی بسازید . نقشه های روی تابلوی نمایش شما می تواند قطعات مختلف پل را نشان دهد و تحقیق شما می تواند شرح دهد که این پل چگونه ساخته می شود ، چرا چنین ساختمان و نقشه ای دارد و در چه مواردی کاربرد دارد . یا با استفاده از تصاویر بدن انسان ، دستگاه عصبی را نشان دهید .

نمونه هایی از پروژه های مدل :

مدل منظومه شمسی

برش گیاهان

قادر به کارها ( ماشین گرمایی ، موتور الکتریکی و ... )

مدل ماهواره اميد

پوستر زنجیره غذایی

ماکت نقاط امن و غیر امن خانه در زلزله

مولاژ اندام های بدن

3-2-2- نمایش

پروژه نمايش شامل استفاده از اشياء براي نمايش چرايي یا چگونگي عملكرد آنها و تبيين اصول علمي حاكم بر آنهاست . در این نوع پروژه دانش آموز یک واقعیت یا اصل علمی خاص را بازسازي نموده و نمایش می دهد .

مثال :

شاید شما بخواهید این اصل علمی را نمایش دهید که آب و مواد محلول در آن از طریق ساقه گیاه بالا رفته و به برگ ها و شاخه ها می رسد . برای این کا ر می توانید مقداری رنگ غذا را در آب حل کنید و ساقه چند گل میخک سفید را در آن قرار دهید . تغییر رنگ گلهای میخک اصل علمی مورد نظر را به شما و بازدیدکنندگان پروژه شما نمایش خواهد داد .

نمونه هایی از پروژه نمایش :

نمایش نحوه کار قطب نما

نمایش تشکیل رنگین کمان

نمایش بازتابش نور از سطح آینه

نمایش تولید آهن ربا

نمایش خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی

نمایش ویژگی های مخلوط

نمایش عملکرد پریسکوپ ، ذره بین ، کوره آفتابی و ...

نمایش نفوذ پذیری خاک

نمایش رسوب گذاری خاک

3-2- 3- تحقیق

پروژه تحقيق یک گزارش علمی محسوب می شود . دراین نوع پروژه شما اطلاعات موجود در باره یک موضوع مشخص را جمع آوری نموده و آنچه را که در مجموع یاد گرفته و یا کشف کرده اید به مخاطبان ارائه می کنید. اين جزئيات را مي توان از طريق مشاهده مستقيم و يا از طريق منابع مختلف اطلاعاتي به دست آورد .

مثال :

تحقیق در باره مراحل دگردیسی قورباغه . شما می توانید این تحقیق را به دو شیوه مختلف انجام دهید . شیوه اول این است که محفظه ای را شبیه آکواریوم آماده کنید و با جمع آوری تخم قورباغه در آن مراحل رشد و تکامل قورباغه را از ابتدا تا انتها مستقیما مشاهده و ثبت نمایید . شیوه دوم اینکه به منابع مختلف اطلاعاتی ( کتاب ها ، اینترنت ، افراد متخصص ، مجلات و ..... ) مراجعه نمایید و از این طریق موضوع خود را عمیقا جستجو کنید و اطلاعات جمع آوری شده خود را به روشی روشن و جالب گزارش دهید . البته به یاد داشته باشید که در رویکرد اول هم شما از تحقیق زمینه ای و مراجعه به منابع اطلاعاتی بی نیاز نخواهید بود .

نمونه هایی از پروژه های تحقیق :

شباهت ها و تفاوت های بین دوزیستان و خزندگان

گازهای مختلف موجود در هوا و کاربردهای آنان در زندگی بشر

هلال های ماه

تولد و مرگ ستارگان

بارانهای اسیدی

انواع میمونها

3-3- آزمایش

در این نوع پروژه یک مسئله مشخص مطرح می شود که دانش آموز در ابتدا جواب آن را نمی داند ، بنابراین طی کردن مراحل روش علمی و انجام آزمایش برای کشف جواب سوال از ضروریات این نوع پروژه محسوب می شود.

مراحل روش علمی :

o طرح مسئله

o انجام تحقیق زمینه ای

o ارائه فرضیه

o اجرای آزمایش

o ثبت نتایج

o نتیجه گیری

مثال :

دانش آموز این سوال را برای پروژه خود مطرح می کند که علت سیاه شدن پوست میوه های انار چیست . با انجام یک تحقیق زمینه ای و مصاحبه با باغداران انار به فرضیه آفتاب سوختگی می رسد و سپس آزمایشی را طراحی و اجرا می کند که طی آن دو دسته میوه روی درخت انار را انتخاب و برای یگ گروه با مقوا سایه بان درست می کند تا آفتاب به آنها نتابد . پس از دو ماه نتایج به دست آمده را ثبت می کند ، یعنی پوست کدام گروه سیاه شده و کدام یک سیاه نشده است و در پایان نتیجه گیری می کند که آیا فرضیه اش صحیح بوده یا خیر .

نکته مهم – به تفاوت های میان پروژه آزمایش و نمایش توجه کنید . بسیاری از افراد و کتاب ها این دو نوع پروژه را با هم اشتباه می گیرند . در اینجا به دو مثال از عناوین پروژه اشاره می شود که هر دو به موضوع رنگین کمان مربوط می شوند اما یکی در قالب پروژه نمایش و دیگری در قالب آزمایش قرار می گیرد .

نمایش : رنگین کمان چگونه شکل می گیرد ؟

آزمایش : آیا می توان با استفاده از مایعی غیر از آب رنگین کمان ساخت ؟

نمونه هایی از پروژه های آزمایش :

رنگ جسم چه تاثيري بر ميزان جذب انرژي تابشي خورشيد دارد ؟

صدای انسان از میان یک لوله تا چه مسافتی منتقل می شود ؟

آیا جامدات مختلف صوت را به یک اندازه از خود عبور می دهند ؟

آیا عواطف انسانی می تواند بر رشد یک گیاه موثر باشد ؟

آیا مورچه ها سلیقه غذایی دارند ؟

آیا دما بر قدرت یک آهنربای دائمی تاثیر دارد ؟

دانش آموزان پايه سوم و بالاتر بهتر است از انتخاب پروژه هاي جمع آوري خودداري نموده و پروژه خود را از انواع ديگر انتخاب نمايند .



4- موضوع مورد علاقه خود را به یک پروژه تبدیل کنید

اهميت و ضرورت طرح :

اگر حاصل دوره ي تحصیلات مدرسه اي ، تنها انتقال پاره اي از مفاهیم به ذهن دانش آموزان باشد ،
( سواد به معنی سنتی ) با فراموش شدن آن مفاهیم ، حاصل کلیه سال هاي تحصیل نیز از دست می رود
. به همین سبب ، باید سعی کنیم علاوه بر مفاهیم پایه ، راهی به دانش آموزان نشان دهیم که خودشان
بتوانند به دنبال معرفت و دانش مورد نیاز خود بگردند و به یک یادگیرنده ي مادام العمر تبدیل شوند .
به همین منظور علاوه برکسب دانش باید راه و روش یادگیري را هم به آنان بیاموزیم تا میل به
یادگیري در آنان تقویت گردد .
پروژه ي علمی به علت ماهیت هیجانی و اکتشافی خود ، میل به یادگیري را در دانش آموز تقویت
می کند و به علّت ماهیت فرایندي خود راه و روش یادگیري را نیز به او می آموزد بنابراین می تواند
ابزاري بسیار قوي در خدمت تعلیم تربیت به معناي واقعی باشد که طبق تعریف یونسکو همانا درك و
به کارگیري مفاهیم ، مهارت هاي فرایندي ، نگرش ها و ارزش هایی می باشد که شخص را قادر
می سازد دانش و فناوري را با زندگی و فرهنگ جامعه ي خویش مرتبط سازد .
فضاي علمی کشور باید فضاي تولید و ترویج علم و پژوهش و پرورش محقق و عالم باشد.
مقام معظم رهبري
٣
اهداف :
1) این طرح زمینه تحقق اهداف دوره ابتدایی ، مصوب شوراي عالی آموزش و پرورش را به ویژه در
زمینه هاي زیر فراهم می نماید :
الف ) اهداف علمی،آموزشی نظیر :
- دانش آموز نسبت به شناخت پدیده ها کنجکاو است.
- در فکر کردن ، شنیدن ، گفتن و بیان مقصود ، خواندن و نوشتن و حساب کردن مهارت کافی دارد .
- با زبان فارسی آشنایی دارد و می تواند از کتاب و روزنامه استفاده کند .
- ارزش علم را در انجام درست کارها تا حدي می داند .
- با نحوه یادگیري خود تا حدودي آشناست .
ب ) اهداف اجتماعی نظیر :
- همکاري با دیگران را دوست دارد .
- در بازي ها و فعالیت هاي گروهی شرکت می کند .
- به انجام وظایف و مسئولیت هایی که بر عهده او می گذارند پایبند است.
ج ) اهداف زیستی نظیر :
- از حواس خود به خوبی محافظت و استفاده می کند .
- در حفظ محیط زیست کوشا است .
- نکات ایمنی را می داند و رعایت می کند.
علاوه بر اهداف فوق می توان هدف هاي زیر را براي اجراي این طرح ذکر نمود :
2) کمک به تحقق اهداف مهارتی درس علوم تجربی نظیر : مشاهده طراحی تحقیق برقراري
ارتباط پیش بینی فرضیه سازي کاربرد ابزار اندازه گیري تفسیر یافته ها و نتیجه گیري
3) تقویت مهارتهاي زندگی در دانش آموزان نظیر : تصمیم گیري حل مساله برقراري ارتباط با
دیگران دوست یابی سخنرانی ودفاع از کار خود در جمع و ....
4) تحقق اهداف نگرشی درس علوم تجربی نظیر : کنجکاوي و جستجو گري علمی نیروي خلاقیت
وابتکار پشت کار تمایل به همکاري وتحمل یا احترام گذاشتن به عقاید ونظرات دیگران فکر باز و
روشن بینی خود انتقادي و بازنگري نقادانه آمادگی براي پذیرش عدم قطعیت احساس مسئولیت
احساس اعتماد به نفس و ....
5) شناسایی و تقویت استعدادهاي فردي دانش آموزان و ایجاد زمینه اي مناسب براي کار آفرینی:
بسیاري از توانایی ها ، استعدادها و علاقه مندي هاي دانش آموزان در کلاس هاي معمولی نمود پیدا
نمی کنند و لذا قابل شناخت و پرورش نیستند . پروژه ي علمی ، فرصت مناسبی به وجود می آورد که
می توان این استعدادها را مشاهده ، شناسایی و تقویت کرد . بنابراین پروژه ي علمی می تواند راهبرد
٤
بسیار مناسبی در تحقق یکی از اهداف مهم نظام آموزش و پرورش یعنی ایجاد زمینه کارآفرینی دانش
آموزان باشد.
6) ارائه مواد درسی به صورت در هم تنیده:
موضوعاتی که براي پروژه هاي علمی دانش آموزان طراحی می شوند می توانند بسیار گسترده تر از
یک موضوع درسی و درواقع میان رشته اي باشند و دانش آموزان ضمن انجام این گونه پروژه ها از
دانش و مهارت هاي متعدد خود استفاده کنند.
7) ایجاد موقعیت مناسبی براي ارزشیابی توصیفی از عملکرد دانش آموزان
براي رفع نیاز هاي ICT و تشویق آنان به استفاده از IT 8) افزایش توانمندي دانش آموزان در حوزه
اطلاعاتی مربوط به پروژه هاي علمی خود .
معرفی طرح پروژه هاي علمی
الف ) تعریف پروژه ي علمی
پروژه ي علمی عبارت است از کوشش علمی انفرادي یا گروهی دانش آموزان در باره یک موضوع
معین که آنان ضمن این کوشش هیجان انگیز علمی ، کار یک دانشمند را انجام می دهند و نگرش ها ومهارت هاي علمی او را پیدا می کنند . یعنی دانش آموزان سعی می کنند به دقت مشاهده کنند ، سوال بپرسند ، جمع آوري اطلاعات کنند ، فرضیه بسازند ، آزمایش کنند و نتایج کار علمی خود را جمع
بندي و ارائه نمایند .
ب ) موضوع پروژه و پایه هاي تحصیلی تحت پوشش
در این طرح ،یک پروژه داراي ماهیت علمی و تجربی بوده و دانش آموز را با روش علمی آشنا
می نماید و موضوع آن از محتواي کتاب هاي درسی منشا گرفته و یا آزاد می باشد. دانش آموزان در
همه پایه هاي تحصیلی به صورت انفرادي یاگروهی پروژه انتخاب نموده ودرنمایشگاه علمی
آموزشگاه شرکت می کنند . (سیاست معاونت آموزش ابتدایی انجام پروژه هاي علمی به صورت
گروهی از دانش آموزان می باشد). دانش آموزان بهتر است در زمینه هاي مورد علاقه خود ، موضوع
انتخاب کنند و به پژوهش بپردازند.
ج ) انواع پروژه علمی
ا- جمع آوري نمونه همراه با طبقه بندي
یک پروژه جمع آوري شامل مجموعه اي از اشیاء می شود که بر اساس شباهت ها و تفاوت ها گروه
بندي شده و برچسب خورده باشند
مثال : جمع آوري و طبقه بندي مجموعه اي از برگ ها
-2 نمایش علمی
الف- دستگاه ( مدل )
یک پروژه مدل سازي شامل ساخت اشیاء براي توضیح چرایی یا چگونگی ساختمان آنهاست .
مثال : ساخت مدلی از دانه و معرفی اجزاي آن ( پوسته ، اندوخته و گیاهک )
ب- نمایش
یک پروژه نمایش شامل استفاده از اشیاء براي نمایش چرایی یا چگونگی عملکرد یک دستگاه و تبیین
اصول علمی حاکم بر آنهاست .
مثال : نمایش حرکت مواد درون ساقه کرفس با استفاده از محلول هاي رنگی
ج- تحقیق
یک پروژه تحقیق شامل بررسی جزئیات بیشتر در باره موضوع پروژه و توضیح و تفسیر جوانب مختلف
آن می شود . این جزئیات را می توان از طریق مشاهده مستقیم و یا از طریق منابع مختلف اطلاعاتی به
دست آورد .
مثال : تحقیق در مورد گیاهان دارویی ایران و محل رویش آنها
-3 آزمایش
یک پروژه آزمایش ، طرح و آزمودن سوالی است که شما هنوز جواب آن را نمی دانید لذا به کار
گیري روش علمی و انجام آزمایش براي کشف جواب آن سوال از ضروریات این نوع پروژه است
مثال : آیا نورهاي رنگی مختلف به یک اندازه بر رشد گیاه موثرند ؟
د) ارائه پروژه علمی ( نمایشگاه )
دانش آموزان محصول فعالیتهاي علمی خود را ابتدا در قالب یک نمایشگاه علمی در آموزشگاه به
معرض نمایش و داوري می گذارند و طی مراحل بعد، پروژه هاي برگزیده آموزشگاه به نمایشگاه
علمی منطقه ، پروژه هاي برتر منطقه به نمایشگاه علمی استان و در نهایت پروژه هاي برتر استان به
نمایشگاه علمی کشوري راه خواهند یافت .
ه )عناصر یک پروژه علمی در نمایشگاه
هرپروژه براي ارائه به نمایشگاه باید شامل سه عنصر تابلوي نمایش ،مواد نمایشی وگزارش کتبی باشد .
تابلوي نمایش: تابلوي نمایش باید حالت سه دیواره اي داشته و از یک جنس محکم به ابعاد 90*۱۲۰
سانتیمتر تهیه شده باشد . نوشته ها ، نمودارها و تصاویر باید محکم روي تابلوي نمایش چسبانده شوند.
مواد نمایش: شامل نمونه ها، دستگاه ها ، مدل ها و سایر اقلام مجاز مربوط به پروژه می باشد.
گزارش کتبی: شامل صفحه عنوان ، فهرست ، طرح مسئله ، تحقیق ، فرضیه ، شرح آزمایش ، داده ها
،جمع بندي و نتیجه گیري ، سپاسگزاري و ذکر منابع می شود.
و )طبقه بندي پروژه ها در نمایشگاه
پروژه هاي یک نمایشگاه علمی براساس پایه تحصیلی دانش آموز و نوع پروژه طبقه بندي و وارد
رقابت می شوند . دانش آموز می تواند پروژه خود را به صورت انفرادي ، تیمی و یا کلاسی در مدت
زمان معین (برنامه زمانی پیشنهادي وسایر اطلاعات مورد نیاز درلینک دفتر آموزش دبستانی از سایت
موجود می باشد)به انجام رسانده و به نمایشگاه ارائه نماید . www.gea.medu.ir
پایه اول تا سوم ......................... انفرادي - تیمی ( حداکثر 3 نفره ) - کلاسی
پایه چهارم و پنجم .................. انفرادي - تیمی ( حداکثر 3 نفره )
ز )شرایط پذیرش پروژه ها در نمایشگاه علمی
-1 مرحله آموزشگاهی :
دانش آموزان از هر پایه تحصیلی می توانند در مرحله آموزشگاهی شرکت کنند و نیز محدودیتی از
نظر پذیرش انواع پروژه در مرحله آموزشگاهی وجود ندارد .
-2 مرحله منطقه اي :
در این مرحله سهمیه هر مدرسه براي شرکت در نمایشگاه منطقه با توجه به ظرفیت مکان برپایی
نمایشگاه و باصلاحدید مجریان منطقه اي تعیین می گردد.
درنمایشگاه مرحله منطقه اي نیز انواع پروژه ها در کلیه پایه ها پذیرفته می شوند .
-3 مرحله استانی :
در این مرحله سهمیه هر منطقه بر اساس آمار دانش آموزي با توجه به ظرفیت مکان برپایی نمایشگاه و
صلاحدید مجریان استانی تعیین می گردد.
لازم به ذکر است پروژه هایی که از نوع جمع آوري هستند در مرحله استانی پذیرفته نمی شوند .
-4 مرحله کشوري :
در این مرحله سهمیه هر استان بر اساس آمار دانش آموزي با توجه به ظرفیت مکان برپایی نمایشگاه و
با صلاحدید مجریان کشوري معین میگردد.
لازم به ذکر است در مرحله کشوري تنها پروژه هایی پذیرفته می شوند که از نوع آزمایش باشند .
ح ) برپایی و داوري نمایشگاه
-1 مرحله آموزشگاهی :
شوراي معلمان آموزشگاه داوران را از بین آموزگاران علاقمند و توانمند آموزشگاه انتخاب نموده و
آنان بر اساس فرم داوري که در آدرس سایت مذکور موجود می باشد پروژه ها را داوري می کنند .
-2 مرحله منطقه اي :
هر مدرسه موظف است ازبین معلمان توانمند حداقل یک داور جهت داوري به نمایشگاه علمی منطقه
معرفی نماید ومنطقه ازبین داوران معرفی شده، هیئت داوران منطقه اي راتشکیل می دهد.
-3 مرحله استانی :
هر منطقه موظف است به ازاي هر 10 پروژه اي که به نمایشگاه استانی ارسال می کند یک نفر داور
جهت کمک به داوري پروژه هاي علمی نمایشگاه استانی معرفی نماید.
-4 مرحله کشوري :
کمیته هدایتگر کشوري داوران را بر اساس ضوابط معین ،انتخاب و معرفی می نماید .
و ) تقدیر از برگزیدگان
دانش آموزان پایه هاي اول تا پنجم ابتدایی پروژه هاي خود را مطابق با تقویم اجرایی پیوست انجام
می دهند . سپس پروژه ها در قالب نمایشگاه علمی مدرسه در معرض دید عموم قرار می گیرد و
کارهاي برگزیده توسط هیئت داوران انتخاب شده( در این مرحله دانش آموزان برگزیده و معلم راهنما
توسط مدیر مورد تقدیر قرار می گیرند ) وبه مرحله منطقه اي راه پیدا می کنند و نمایشگاهی براي
بازدید عموم دانش آموزان در سطح منطقه برگزار می گردد وگروههاي برتر انتخاب شده و به همراه
دست اندر کاران (مدیر، معلم راهنما) از طرف منطقه مورد تقدیر قرار گرفته و به استان معرفی
می گردند ودر مرحله ي استانی با همان مراحل کاري پس از داوري ، انتخاب و معرفی می شوند و
دانش آموزان و دست اندرکاران از طرف استان مورد تقد یر قرار می گیرند و در مرحله کشوري نیز
دانش آموزان و سایر دست اندر کاران پروژه هاي منتخب از طرف وزارتخانه مورد تقدیر قرار خواهند
گرفت .
ساختار اجرایی طرح
طرح درطول سال تحصیلی و درچهار مرحله الف) آموزشگاهی ب ) منطقه اي ج ) استانی
د) کشوري با تشکیل کمیته هایی طراحی واجرا می گردد. جهت اجراي کامل این طرح نیاز به
همکاري تعداد زیادي از همکاران در سطوح مختلف می باشد .سازماندهی عوامل اجرایی طرح به
شرح زیر می باشد :
اعضاي کمیته ها و شرح وظایف آنها
شوراي معلمان آموزشگاه
براساس بند 4 از ماده 15 آئین نامه اجرایی مدارس " چاره اندیشی براي تامین مشارکت فعال دانش
آموزان در فرایند آموزش و پرورش " برعهده شوراي معلمان می باشد . لذا اجراي مرحله
آموزشگاهی این طرح زیر نظر شوراي معلمان مدرسه صورت می گیرد .
شرح وظایف
1) شرکت نماینده شورا درجلسات توجیهی کمیته منطقه اي
2) تشکیل به موقع گروه هاي دانش آموزي در مدرسه و تعیین پروژه مناسب براي آنها
3) هدایت گروههاي دانش آموزي و تامین اعتبارهاي لازم از بودجه تخصیص یافته براي طرح
4) تشکیل نمایشگاه آموزشگاهی ،داوري وانتخاب پروژه هاي برگزیده و ارسال آن ها به نمایشگاه
منطقه اي
اعضاي کمیته اجرایی منطقه
-1 رئیس آموزش و پرورش ناحیه / منطقه
-2 معاون آموزش ابتدایی
-3 معاون توسعه مدیریت وپشتیبانی
-4 کارشناس گروههاي آ موزشی ابتدایی
-5 کارشناس مسئول / کارشناس آموزش ابتدایی
6 - سر گر وههاي در سی/ پایه ( هیئت علمی )
شرح وظایف کمیته منطقه اي
1) تهیه و ارسال دستورالعمل منطقه اي به آموزشگاهها در ابتداي هر سال تحصیلی
2) تشکیل کمیته هاي علمی و داوري ازبین اساتید، سرگروههاي درسی ومعلمان برجسته ي منطقه
3) تشکیل پایگاه اطلاع رسانی الکترونیکی وایجاد تعامل الکترونیکی دانش آموزان با بانک هاي
اطلاعاتی منطقه اي ، استانی ، کشوري و جهانی
4) نظارت بر حسن اجراي وظایف کمیته هاي آموزشگاهی
5) تشکیل نمایشگاه پروژه هاي علمی درسطح منطقه طبق تقویم اجرایی
6) داوري وانتخاب پروژه هاي برگزیده منطقه اي
7) تقدیر از دانش آموزان، معلمان ، مدیران و رابطین منتخب در پروژه هاي علمی
8) ایجاد کتاب الکترونیکی از پروژه هاي برگزیده وامکان دسترسی تمام دانش آموزان ایران وجهان به
این منبع از طریق وب سایت منطقه
9) ارسال گزارش از نتیجه کار به اداره کل
اعضاي کمیته پشتیبانی ونظارت استان
-1 مدیر کل آموزش و پرورش استان
-2 معا ون آموزش ابتدایی
-3 معاون توسعه مدیریت وپشتیبانی
-4 رئیس گروه تکنولوژي و گروه هاي آموزشی ابتدایی
-5 رئیس گروه آموزش ابتدایی
-6 کارشناس مسئول و کارشناسان تکنولوژي و گروه هاي آموزشی ابتدایی
-7 سر گروههاي درسی/ پایه ( هیئت علمی طرح )
شرح وظایف کمیته استانی
1) تهیه دستورالعمل اجرایی و ارسال آن به مناطق تابعه در ابتداي هر سال تحصیلی
2) تخصیص و اعطاي اعتبارات لازم به مناطق مطابق با تقویم اجرایی طرح
3) اطلاع رسانی در باره فعالیتهاي علمی دانش آموزان به رسانه هاي جمعی
4) نظارت بر حسن اجراي وظایف کمیته هاي منطقه اي
5) پیش بینی دوره هاي آموزشی لازم براي معلمان وتامین مدرسان مناسب
6) انجام تمهیدات لازم جهت برگزاري نمایشگاه استانی
اعضاي کمیته برنامه ریزي ستاد
-1 معاون آموزش ابتدایی
-2 مدیرکل دفتر آموزش دبستانی
-3 معاون دفتر آموزش دبستانی
-4 کارشناس مسئول تکنولوژي و گروه هاي آموزشی
-5 کارشناس تکنولوژي و گروه هاي آموزشی
-6 سرگروه هاي درسی/ پایه
شرح وظایف کمیته ستادي
1) تهیه دستورالعمل طرح
2) برنامه ریزي براي آموزش نیروي انسانی (کارشناسان،مدیران ومعلمان)
3) تصمیم گیري جهت تامین اعتبار لازم
4) تصمیم گیري جهت اجراي نمایشگاه پروژه هاي علمی در مرحله کشوري
5) برنامه ریزي براي تشویق دانش آموزان ومعلمان در اجراي طرحهاي موفق در طول سال تحصیلی
6) انتخاب هیئت داوران مرحله کشوري
7) ثبت ونگهداري کارهاي موفق در سایت یا کتابچه
گستره اجراي طرح:
این طرح به صورت داوطلبانه و متناسب با علاقه و توانمندي مجریان درسطح مدارس (براساس درصد
پوشش مدارس موجود درتفاهم نامه منعقد شده بین معاونت آموزش ابتدایی واستان) در همه مناطق
اجرا می شود .
اعتبارا ت مورد نیاز طرح:
اعتبارات مورد نیاز طرح از محل اعتبارات تخصیصی معاونت آموزش ابتدایی و اعتبارات استانی قابل
تامین می باشد .
- جدول پیشنهادي زمانی براي اجراي طرح جشنواره جابر بن حیان سال تحصیلی 91-۹۰
ردیف عنوان ماه هفته
۱-هفته چهارم مهر: ارسال شیوه نامه اجرایی به استان ها (از طریق گردهمایی)
۲-هفته اول آبان: تشکیل کمیته استانی و ارسال دستورالعمل به مناطق
۳-هفته دوم آبان: تشکیل کمیته منطقه اي و ارسال دستورالعمل به مدارس
۴-هفته دوم آبان: تشکیل شوراي معلمان آموزشگاه
۵-هفته سوم آبان: برگزاري جلسه توجیهی معلمان راهنماي پروژه ،مدیران وکارشناسان
۶-هفته سوم آبان لغایت هفته سوم آذر: انتخاب موضوع پروژه و آغاز فعالیت هاي علمی دانش آموزان
۷-هفته سوم آبان لغایت هفته سوم آذر: بازدید ازفرایند اجراي طرح توسط کمیته منطقه اي و استانی
۸-هفته آخرآذروهفته اول دی برگزاري نمایشگاه آموزشگاهی و داوري و انتخاب پروژه هاي برتر
۹-هفته دوم دی:تقدیر از دانش آموزان ومعلمان راهنماي پروژه هاي برتر در سطح آموزشگاه دي
۱۰-هفته دوم وسوم بهمن:برگزاري نمایشگاه مرحله منطقه اي و داوري و انتخاب پروژه هاي برتر

۱۱-هفته چهارم بهمن:تقدیر از دانش آموزان ، رابطین ، مدیران ومعلمان راهنماي پروژه هاي برتر در سطح منطقه
۱۲-هفته اول اسفند:برگزاري نمایشگاه مرحله استانی و داوري و انتخاب پروژه هاي برتر اسفند
۱۳-هفته دوم اسفند:تقدیر از دانش آموزان ، مدیران، رابطین ومعلمان راهنماي پروژه هاي برتر در سطح
۱۴-هفته چهارم فروردین:برگزاري نمایشگاه مرحله کشوري و داوري و انتخاب پروژه هاي برتر
۱۵-هفته چهارم فروردین: تقدیر از دانش آموزان، مدیران، رابطین ومعلمان راهنماي پروژه هاي برتر در سطح کشور.
بسمه تعالی
راهنماي پروژه علمی
راهنماي معلمان
معاونت آموزش ابتدایی
دفتر آموزش دبستانی
کارشناسی تکنولوژي وگروه هاي آموزشی
بسم الله الرحمن الرحیم
قال علی علیه السلام:
" اوضع العلم ما وقف علی اللسان و ارفعه ما ظهر فی الجوارح و الارکان. "نهج البلاغه، حکمت 92
پست ترین دانش، دانشی است که در سطح زبان، متوقف شود و والاترین دانش، آن است که در کل وجود
فرد، ظاهر و منعکس گردد.
مقدمه
از آنجا که تفکر و تعمق در پدیده هاي عالم هستی که همه آنها از ذرات کوچک تا کرات و کهکشانهاي بی انتهامخلوقات خداوند متعال هستند ، ظرفیت بی انتهایی را در ارضاي کنجکاوي انسان در کشف حقایق و روابط بین پدیده ها در طول دستیابی به اعتقاد عمیق و ایمان پایدار به خدا دارد ،از اینروست که در قرآن، خدا ي باري تعالی دستور موکد به جستجوي در طبیعت و توجه به قدرت لایزال الهی در آفرینش عالم هستی دارد.از اینروست که آموزش و پرورش خود را موظف و مکلف می داند با پیش بینی برنامه هاي مناسب این فرصت رابراي کودکان ودانش آموزان فراهم نماید تاحاصل تحصیلات مدرسه اي ، تنها انتقال پاره اي از مفاهیم به ذهن دانش آموزان نباشد ، ( سواد به معنی سنتی ) که با فراموش شدن آن مفاهیم ، حاصل کلیه سال هاي تحصیل نیز از دست برود . به همین سبب ، باید سعی کنیم علاوه بر مفاهیم پایه ، راهی به دانش آموزان نشان دهیم که خودشان بتوانند به دنبال معرفت و دانش مورد نیاز خود بگردند و به یک یادگیرنده ي مادام العمر تبدیل شوند . به همین منظور علاوه برکسب دانش باید راه و روش یادگیري را هم به آنان بیاموزیم تا میل به یادگیري در آنان تقویت گردد .
پروژه ي علمی به علت ماهیت هیجانی و اکتشافی خود ، میل به یادگیري را در دانش آموز تقویت می کند و به علّت ماهیت فرایندي خود راه و روش یادگیري را نیز به او می آموزد بنابراین می تواند ابزاري بسیار قوي در خدمت تعلیم و تربیت به معناي واقعی باشد . معاونت آموزش ابتدایی بنا بر اهمیت پرورش روحیه فعالیت گروهی ازپروژه ها یی که توسط دانش آموزان بصورت گروهی انجام می گیرد حمایت می نماید و اولویت بالاتري را درارزیابی اینگونه پروژه ها در نظر می گیرد.
از آنجایی که دانش آموزان دوره ابتدایی از نظر کسب مهارت ها و تجربیات علمی در ابتداي راه قرار دارد ، براي انجام فعالیتی مثل پروژه علمی نیاز به کمک و راهنمایی معلم و والدین و حتی یکدیگر دارن د . معلمان عزیز می توانند این راهنما را مطالعه و براي هدایت دانش آموزان به کار گیرند .
( این نوشتار از زبان معلم نسبت به دانش آموز تنظیم شده و مخاطب افعال آن دانش آموز است . )
چگونه یک پروژه علمی را انجام دهیم
شروع
-1 یک دفتر یادداشت تهیه کنید
این دفتر ، دفتر کارنماي پروژه نامیده می شود . در این دفتر وقایع و اتفاقات مربوط به پروژه را یادداشت خواهید
کرد . دفترکارنما مسیر حرکت شما را ازآغاز تا پایان نشان می دهد ( موضوعی که به ویژه براي بازدید کنندگان
از پروژه شما اهمیت دارد).
یادداشت کردن را از زمانی آغاز کنید که جستجوي موضوع پروژه را شروع می کنید . 
اتفاقات را به صورت روزانه یادداشت کنید و هر مطلبی را که وارد دفتر می کنید تاریخ گذاري نموده و 
بنویسید که چه قدر وقت صرف آن کرده اید .
نتایج آزمایشات ، فهرست مواد مورد استفاده ، یادداشت هاي مربوط به تحقیق زمینه اي و مشخصات منابع 
مورد استفاده را به دقت در آن ثبت کنید .
هر مشکلی را که در جریان کار با آن مواجه می شوید یادداشت کنید . 
راه حل هایی را که براي غلبه بر مشکلات به کار گرفته اید یادداشت کنید . 
در صورت نیاز از مراحل مختلف پروژه خود عکس بگیرید تا بتوانید یک گزارش تصویري از تلاش 
هایتان را به دیگران نشان دهید .( اختیاري )
تحقیق زمینه اي : منظور از تحقیق زمینه اي مراجعه به منابع اطلاعاتی و جمع آوري اطلاعات مورد نیاز براي انجام
پروژه علمی است . این فعالیت از اجزاي ضروري انواع پروژه علمی می باشد .
-2 عناوین مختلف را کنکاش کنید و با نیروي فکرتان یک موضوع جدید برا ي پروژه
خود بسازید ( از عناوین کلی سوالاتی جزئی براي پروژه خود استخراج کنید )
به چه چیزهایی علاقه دارید ؟ ورزش ، رایانه ، حیوانات ، غذا ، ساخت اشیا ... و غیره . به کدام یک از شاخه هاي
علم علاقمند هستید ؟
گیاهان ( گیاه شناسی )
قارچ ها ، باکتري ها ( میکروب شناسی )
جانوران ( جانور شناسی )
بدن انسان ( کالبدشناسی )
الکتریسیته ، جاذبه ، نیرو ، نور (فیزیک )
مواد شیمیایی ، اسیدها و بازها ( شیمی )
حافظه ، خیال ، آموزش ( روانشناسی )
آتشفشان ها ، سنگ ها ، آب و هوا ( زمین شناسی )
آزمودن محصولات مصرفی ( دانش محصولات مصرفی )
مطالعه آماري ( آمار )
نگاه به کتابهاي درسی ، علمی ، دایره المعارف ها و سایت هاي علمی می تواند در پیدا کردن موضوع پروژه به شما
کمک کند .
-3 نوع پروژه خود را مشخص کنید
-1-3 جمع آوري( کلکسیون ) همراه با طبقه بندي
پروژه جمع آوري شامل مجموعه اي از اشیاء می شود که بر اساس شباهت ها و تفاوت ها گروه بندي شده و
برچسب خورده باشند. جمع آوري می تواند پروژه خوبی براي دانش آموزان پایه هاي اول و دوم باشد.
مثال :
فرض کنید 12 قطعه سنگ از اطراف محل زندگی خود جمع آوري نموده اید . ممکن است شما آنها را بر اساس رنگ ، اندازه و یا میزان درخشندگی دسته بندي کنید . یا ممکن است سنگها را به ترتیب زیر طبقه بندي کنید :
ابتدا آنها را در آب خیس کرده و سپس آنها را روي یک سطح زبر بخراشید . با مقایسه اندازه و رنگ رگه هایی که روي سطح زبر برجاي می ماند می توانید سنگها در سه گروه نرمترین ها ، نیمه سخت ها و سخت ترین ها
طبقه بندي کنید .
نمونه هایی از پروژه هاي جمع آوري :
پرها
دانه هاي انگور
تکه هاي پوست درختان
پوسته هاي تخم پرندگان
عدسی ها
لانه هاي خالی حشرات
فسیل ها
برگ ها
ریشه ها
نکته :
طبقه بندي یک مجموعه را به سه طریق می توان انجام داد :
الف- طبقه بندي براساس شباهت ها و تفاوت هاي ظاهري ( مثال : طبقه بندي مجموعه اي از سنگ ها به دوگروه صاف و ناصاف )
ب- طبقه بندي براساس نوع کاربرد ( مثال : طبقه بندي گیاهان از لحاظ کاربرد به سه گروه دارویی ، خوراکی وصنعتی )
ج - طبقه بندي بر اساس نوع عملکرد ( مثال : طبقه بندي تصویر در آینه ها و عدسی ها به حقیقی و مجازي )
حال این پرسش پیش می آید که پروژه هاي جمع آوري و طبقه بندي را که براي دانش آموزان پایه هاي اول ودوم توصیه می شود در کدام یک از این قالبها انجام دهیم . با اندکی دقت در اهداف پروژه هاي علمی براي دانش آموزان پایه هاي اول و دوم ابتدایی ، یعنی تقویت کنجکاوي و مهارت مشاهده کردن ، مشخص می شود که طبقه بندي بر اساس شباهت ها و تفاوت ها مناسبترین گزینه براي این دانش آموزان است ، چرا که باعث افزایش کنجکاوي آنان در طبیعت ( براي جمع آوري اقلام ) و تقویت مهارت مشاهده ( براي طبقه بندي اقلام ) در آنان می شود . اهداف سایر روش هاي طبقه بندي ، یعنی طبقه بندي از نظر کاربرد و عملکرد ، معمولا در ترازهایی بالاتر از پایه هاي اول و دوم قرار می گیرد و منجر به افزایش دانش و مهارت دانش آموزان ( پایه هاي سوم و بالاتر) از طریق نمایش علمی می شود .
-2-3 نمایش علمی
در نمایش علمی دانش آموز اطلاعات مربوط به موضوع انتخابی خود را از منابع اطلاعاتی یا از طریق مشاهده مستقیم
گرد آوري نموده و آنها را در یکی از قالب هاي تحقیق ، مدل و یا نمایش به بازدید کنندگان ارائه می نماید .
ویژگی مشترك پروژه هایی که در این سه قالب قرار می گیرند این است که در همه آنها از حقایق و دست
آوردهاي علمی کشف شده استفاده شده و انجام آزمایش و دستکاري در متغیرها توسط دانش آموز ، در تولید این اطلاعات نقشی نداشته است . در عین حال همین ویژگی مهمترین تفاوت نمایش علمی با آزمایش محسوب می شود .
در پروژه تحقیق دانش آموز به نمایش اطلاعات مکتوب و تصاویر بسنده می کند اما در پروژه هاي مدل و نمایش علاوه بر ارائه اطلاعات مکتوب و تصاویر ، دانش آموز سعی می کند با استفاده از اشیاء چگونگی و چرایی ساختمان وعملکرد آنها را براي بازدید کنندگان نمایش دهد .
1-2-3 مدل ( ساخت نمونه )
پروژه مدل سازي شامل ساخت اشیاء براي توضیح چرایی یا چگونگی ساختمان آنهاست . در این نوع پروژه دانش آموز مدلی از یک شی ء را ساخته و نمایش می دهد و یا کاربرد آن را شرح می دهد. اگر دانش آموز قادر به ساخت مدل نباشد ، می تواند از پوستر یا نقاشی استفاده نماید . مدل ها کمک می کنند تا با ساختمان اشیا بهتر آشنا شویم : اشیاي خیلی کوچک ( مثل ملکول ها ) ، اشیاي خیلی بزرگ ( مثل ساختار درون زمین یا ساختار منظومه شمسی ) اشیایی که به سادگی در دسترس نیستند ( مثل اندام ها و دستگاه هاي درون بدن ) و یا وسایلی که افراد به ندرت شانس دیدن آنها را پیدا می کنند ( مثل یک فضا پیما یا یک پل معلق ) به علاوه ، بعضی مدل ها قادر به کار هستند و علاوه بر توضیح چرایی و چگونگی ساختمان شیء مورد نظر کارکرد آن را هم نمایش می دهند . کارکرد
صحیح ، انطباق با حالت اصلی ، سهولت کاربرد و اقتصادي بودن از جمله مواردي است که باید در ساخت مدل ها به آن ها توجه کرد . مدل ها را می توانید به صورت مولاژ ، برش ، ماکت و یا قادر به کار بسازید .
مثال :
شاید شما بخواهید مدلی از یک پل را با چوب کبریت یا چوب بستنی بسازید . نقشه هاي روي تابلوي نمایش شما می تواند قطعات مختلف پل را نشان دهد و تحقیق شما می تواند شرح دهد که این پل چگونه ساخته می شود ، چراچنین ساختمان و نقشه اي دارد و در چه مواردي کاربرد دارد . یا با استفاده از تصاویر بدن انسان ، دستگاه عصبی رانشان دهید .
نمونه هایی از پروژه هاي مدل :
مدل منظومه شمسی
برش گیاهان
قادر به کارها ( ماشین گرمایی ، موتور الکتریکی و ... )
مدل ماهواره امید
پوستر زنجیره غذایی
ماکت نقاط امن و غیر امن خانه در زلزله
مولاژ اندام هاي بدن
-2-2-3 نمایش
پروژه نمایش شامل استفاده از اشیاء براي نمایش چرایی یا چگونگی عملکرد آنها و تبیین اصول علمی حاکم برآنهاست . در این نوع پروژه دانش آموز یک واقعیت یا اصل علمی خاص را بازسازي نموده و نمایش می دهد .
مثال :
شاید شما بخواهید این اصل علمی را نمایش دهید که آب و مواد محلول در آن از طریق ساقه گیاه بالا رفته و به برگ هاو شاخه ها می رسد . براي این کا ر می توانید مقداري رنگ غذا را در آب حل کنید و ساقه چند گل میخک سفید رادر آن قرار دهید . تغییر رنگ گلهاي میخک اصل علمی مورد نظر را به شما و بازدیدکنندگان پروژه شما نمایش خواهدداد .
نمونه هایی از پروژه نمایش :
نمایش نحوه کار قطب نما
نمایش تشکیل رنگین کمان
نمایش بازتابش نور از سطح آینه
نمایش تولید آهن ربا
نمایش خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی
نمایش ویژگی هاي مخلوط
نمایش عملکرد پریسکوپ ، ذره بین ، کوره آفتابی و ...
نمایش نفوذ پذیري خاك
نمایش رسوب گذاري خاك
-3 تحقیق -2-3
پروژه تحقیق یک گزارش علمی محسوب می شود . دراین نوع پروژه شما اطلاعات موجود در باره یک موضوع مشخص را جمع آوري نموده و آنچه را که در مجموع یاد گرفته و یا کشف کرده اید به مخاطبان ارائه می کنید. این جزئیات را می توان از طریق مشاهده مستقیم و یا از طریق منابع مختلف اطلاعاتی به دست آورد .
مثال :
تحقیق در باره مراحل دگردیسی قورباغه . شما می توانید این تحقیق را به دو شیوه مختلف انجام دهید . شیوه اول این است که محفظه اي را شبیه آکواریوم آماده کنید و با جمع آوري تخم قورباغه در آن مراحل رشد و تکامل قورباغه را از ابتدا تا انتها مستقیما مشاهده و ثبت نمایید . شیوه دوم اینکه به منابع مختلف اطلاعاتی ( کتاب ها ، اینترنت ،افراد متخصص ، مجلات و ..... ) مراجعه نمایید و از این طریق موضوع خود را عمیقا جستجو کنید و اطلاعات جمع آوري شده خود را به روشی روشن و جالب گزارش دهید . البته به یاد داشته باشید که در رویکرد اول هم شما ازتحقیق زمینه اي و مراجعه به منابع اطلاعاتی بی نیاز نخواهید بود .
نمونه هایی از پروژه هاي تحقیق :
شباهت ها و تفاوت هاي بین دوزیستان و خزندگان
گازهاي مختلف موجود در هوا و کاربردهاي آنان در زندگی بشر
هلال هاي ماه
تولد و مرگ ستارگان
بارانهاي اسیدي
انواع میمونها
-3-3 آزمایش
در این نوع پروژه یک مسئله مشخص مطرح می شود که دانش آموز در ابتدا جواب آن را نمی داند ، بنابراین طی کردن مراحل روش علمی و انجام آزمایش براي کشف جواب سوال از ضروریات این نوع پروژه محسوب می شود.
مراحل روش علمی :
طرح مسئله o
انجام تحقیق زمینه اي o
ارائه فرضیه o
اجراي آزمایش o
ثبت نتایج o
نتیجه گیري o
مثال :
دانش آموز این سوال را براي پروژه خود مطرح می کند که علت سیاه شدن پوست میوه هاي انار چیست . با انجام یک تحقیق زمینه اي و مصاحبه با باغداران انار به فرضیه آفتاب سوختگی می رسد و سپس آزمایشی را طراحی واجرا می کند که طی آن دو دسته میوه روي درخت انار را انتخاب و براي یگ گروه با مقوا سایه بان درست می کندتا آفتاب به آنها نتابد . پس از دو ماه نتایج به دست آمده را ثبت می کند ، یعنی پوست کدام گروه سیاه شده و کدامیک سیاه نشده است و در پایان نتیجه گیري می کند که آیا فرضیه اش صحیح بوده یا خیر .
نکته مهم – به تفاوت هاي میان پروژه آزمایش و نمایش توجه کنید . بسیاري از افراد و کتاب ها این دو نوع
پروژه را با هم اشتباه می گیرند . در اینجا به دو مثال از عناوین پروژه اشاره می شود که هر دو به موضوع رنگین کمان مربوط می شوند اما یکی در قالب پروژه نمایش و دیگري در قالب آزمایش قرار می گیرد .
نمایش : رنگین کمان چگونه شکل می گیرد ؟
آزمایش : آیا می توان با استفاده از مایعی غیر از آب رنگین کمان ساخت ؟
نمونه هایی از پروژه هاي آزمایش :
رنگ جسم چه تاثیري بر میزان جذب انرژي تابشی خورشید دارد ؟
صداي انسان از میان یک لوله تا چه مسافتی منتقل می شود ؟
آیا جامدات مختلف صوت را به یک اندازه از خود عبور می دهند ؟
آیا عواطف انسانی می تواند بر رشد یک گیاه موثر باشد ؟
آیا مورچه ها سلیقه غذایی دارند ؟
آیا دما بر قدرت یک آهنرباي دائمی تاثیر دارد ؟
دانش آموزان پایه سوم و بالاتر بهتر است از انتخاب پروژه هاي جمع آوري خودداري نموده و پروژه خود را ازانواع دیگر انتخاب نمایند .