زمین یک ماه دارد و مریخ دو ماه کوچک دارد. در عوض سیاره های خارجی تر خیلی بزرگ مثل منظومه های شمسی کوچک هستند. چون تعداد زیادی ماه دارند که دور آنها می گردند. مشتری 25 ماه دارد که دست کم شش مایل یا ده کیلومتر قطر دارند و تعداد زیادی هم ماه های کوچک تر دارد. چهار تا از ماه های بزرگ تر مشتری به ماه های گالیله مشهورند. چون گالیله ستاره شناس مشهور ایتالیایی آنها را در سال 1610 با یکی از اولین تلسکوپ ها کشف کرد. بزرگ ترین ماه گالیله بزرگ ترین ماه منظومه شمسی هم هست و گانیمد(Ganymede)  نام دارد. این ماه حتی از سیاره های پلوتون و عطارد هم بزرگ تر است. زحل 25 ماه دارد که دست کم شش مایل یا ده کیلومتر قطر دارند و تعدادی ماه های کوچک تر هم دارد. بزرگ ترین ماه زحل تیتان (Titan)  جوی ضخیم تر از جو زمین دارد و قطرش از پلوتون و عطارد هم بزرگ تر است. اورانوس 21 ماه دارد. تعداد ماه های نپتون 11 تاست. دانشمندان حدس می زنند که سیاره های خیلی بزرگ شاید ماه های ریز خیلی بیشتری داشته باشند که هنوز کشف نشده اند. پلوتون اصلاً ماه ندارد.

 

ماه چگونه به وجود آمده؟

 

یک نظریه می گوید که جسمی به اندازه مریخ به زمین برخورد کرده. در نتیجه موادی از زمین به خارج فوران کرده است. این مواد بیرون ریخته شده از زمین با موادی که از جسمی که با زمین تصادف کرده بودند جدا شده، با هم ابری از سنگ های بخار شده را در اطراف زمین تشکیل می دهند و در مدار زمین قرار می گیرند. ابر سرد می شود، به هم فشرده می شود و به یک حلقه کوچک تبدیل می شود. اشیاء کوچک با هم جمع می شوند و ماه را تشکیل می دهند.

 

سرعت زیاد جمع شدن این مواد کوچک انرژی زیادی را به صورت گرما آزاد می کند. در نتیجه ماه گداخته می شود و اقیانوسی از مواد مذاب یا سنگ گداخته تشکیل می شود. این گدازه به آهستگی سرد و جامد می شود. دانشمندان از روی سن قدیمی ترین سنگ هایی که از ماه جمع آوری شده به این نتیجه رسیده اند که ماه حدود 5/4 میلیارد سال قبل تشکیل شده است.

 

چرا ماه تیره و روشن است؟

یشه علت وجود لکه های تاریک و روشن روی ماه برای بشر سؤال بوده. حالا مشخص شده که لکه های روشن ماه در واقع  کوهستان های بلند ماه است که ترآ (Terrea)، که یک کلمه لاتین است و معنی زمین یا خشکی را می دهد نامیده می شود. البته در واقع این بخش های بلند پوسته اصلی ماه هستند که بعدها بر اثر برخورد سیارک ها، شهاب سنگ ها و ستاره های دنباله دار صدمه دیده و فرورفتگی پیدا کرده اند. در واقع  قسمت های تاریک که "ماریا" نامیده می شوند، همین گودال هایی هستند که بر اثر برخورد به وجود آمده اند و بین 5/2 تا چهار میلیارد سال قبل با گدازه های تیره پر شده اند. منطقه ماریا نسبت به مناطق دیگر جوان تر است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره چاله های ماه اینجا را کلیک کنید.

 

مدار ماه

 

ماه به طور متوسط حدود 238900 مایل (384 هزار کیلومتر) از زمین فاصله دارد. موقعی که ماه از همیشه به زمین نزدیک تر است، فاصله اش تا زمین 221460 مایل (356410 کیلومتر) می شود. زمانی که از همیشه از زمین دورتر است یعنی در موقع اوج, 252700 مایل ( 406700 کیلومتر) از زمین فاصله دارد. البته به طور کلی ماه در حال دور شدن از زمین است. ولی سرعت دور شدن آن بسیار کم و حدود 2/3 سانتی متر یا (2/11اینچ) در هر سال است.

 

ماه درتقریباً یک ماه زمینی (27 روز و هشت ساعت) یک بار دور زمین می گردد. در همین مدت هم یک بار دور محورش می چرخد. در نتیجه همیشه یک طرفش به سمت ماست.

 

مدار ماه در طول زمان گسترش پیدا کرده به طوری که حالا ماه کندتر از قبل دور زمین می گردد. البته زمین هم حالا کند تر از قبل می گردد. برای مثال یک میلیارد سال قبل ماه به زمین خیلی نزدیک تر از حالا بود. یعنی حدود 200 هزار کیلومتر از زمین فاصله داشت و فقط 20 روز طول می کشید که دور زمین بگردد. همچنین روز زمین به جای 24 ساعت 18 ساعت بود. جزر و مدهایی هم که ماه بر روی زمین ایجاد می کرد خیلی قوی تر از حالا بود. چون ماه به زمین نزدیک تر بود.

 

 

 

 

مردم روی زمین بعضی وقت ها می توانند یک بخش کوچک از طرف دیگر ماه را ببینند و به این ترتیب ما می توانیم 59 درصد سطح ماه را از روی زمین ببینیم. البته همیشه همین 59 درصد رو به ماست و بقیه ماه که بخش دورتر است را هیچ وقت نمی توانیم ببینیم. این موضوع به خاطر تفاوت ها در درجه حرکت مداری ماه ( لیبریشن مربوط به عرض جغرافیایی) است.

 

خسوف

 

در هر 6585 روز یعنی هر 18 سال یک بار، خورشید، ماه و زمین درست در یک موقعیت و راستا قرار می گیرند. در نتیجه نور خورشید به ماه نمی رسد و ماه تاریک می شود.